Dzięki współpracy ze Szkołą Żeglarstwa 4winds prezentujemy nową serię artykułów dla adeptów żeglarstwa oraz wszystkich tych, którzy chcieliby sobie powtórzyć podstawowe wiadomości z zakresu żeglarstwa. Kolejne artykuły będą ukazywać się na Tawernie co dwa tygodnie.

Przygotowanie i prowadzenie rejsu morskiego wymaga od nas znajomości i umiejętności korzystania z publikacji nautycznych. Pomagają nam one w nawigacji i czynią naszą żeglugę bezpieczniejszą. Już wspominaliśmy o księdze locji i spisie świateł, ale nie tylko one mogą być nam potrzebne.

Spis znaków i symboli używanych na mapach

Na mapach morskich występuje wiele oznaczeń i symboli, które - w odróżnieniu od mapy turystycznej - nie są na niej opisane w postaci „legendy”. Znajomość tych znaków jest jednak fundamentalnym elementem żeglugi. Ze względu na mnogość ww. znaków i symboli, mimo zmierzania do unifikacji znaków, każde wydawnictwo wydaje publikację zawierającą symbole i znaki stosowane na mapach przez nie wydawanych.

Przepisy portowe

Przepisy portowe stanowią swoiste załączniki do locji. Zawierają one między innymi informacje o dopuszczalnych prędkościach w portach, kanałach, torach obejściowych. Znajdziemy w nich także informacje o dodatkowych oznaczeniach nawigacyjnych statków, zasady wpływania do portu, zasady obracania i kotwiczenia, przepisy sanitarne, kanały łączności.


Spis radiostacji nautycznych

Znajdziemy tu częstotliwości kanałów portowych, stacji meteorologicznych, a także zasady korzystania z systemu GMDSS.


Tabele pływów

Wybierając się na akweny pływowe nie zapomnijmy o tabelach pływów albo almanachu Reeds, który jest skondensowanym źródłem informacji opisującym wszystkie europejskie akweny pływowe. Publikacja ta zawiera również plany portów i wykresy prądów.


Mapy

Ze względu na zastosowanie mapy morskie dzielimy na:

1. Nawigacyjne – służące do prowadzenia nawigacji

• generalne (skala od 1:1000 000 do 1:500 000) - obejmują całe morza lub części oceanów
• drogowe (skala od 1:500 do 1:100) - służą do pływania wzdłuż brzegów i podejść od strony morza
• brzegowe (skala od 1:100 000 do 1:25 000) - używane do żeglugi w pobliżu lądu i rejonach ograniczonych pod względem nawigacyjnym
• plany (skala od 1:50 000 do 1:10 000) - obejmują zatoki, porty, redy, tory wodne itp.

2. Informacyjne (opisują warunki meteorologiczne, prądy itp.)‏
3. Zliczeniowe - posiadają tylko siatkę współrzędnych geograficznych. Równoleżniki są na nich mianowane, a południki mogą być mianowane dowolnie przez nawigatora. Służą do wykreślania pozycji astronomicznych i zliczenia geograficznego.

Mapy morskie zawierają informacje o:

• ukształtowaniu wybrzeża i dna morskiego
• głębokościach 
• niebezpieczeństwach podwodnych
• wrakach 
• portach
• pływach
• prądach
• obiektach nawigacyjnych
• łowiskach
• niebezpiecznych akwenach
• rutach statków

Musimy jednak pamiętać, że istotne jest nie tylko to co mapa „pokazuje”, ale również to jakie informacje możemy znaleźć w tzw. „wiadomościach okołomapowych”, czyli informacjach opisowych.

 

Mapa nawigacyjna oprócz samego przedstawienia akwenu i linii brzegowej zawiera elementy opisowe takie jak:

• godło i nazwa wydawcy np. BHMW
• tytuł mapy np. „Bałtyk część południowa” 
• numer mapy na marginesie w prawym dolnym rogu oraz numer „do góry nogami” w lewym górnym rogu (numer może być związany ze skala mapy, np. polskie mapy o skali 1:500 000 mają numer od 306 do 500, a mapy o skali od 1:10 000 do 1:80 000 mają numery dwucyfrowe). Jeżeli jest to mapa w systemie międzynarodowym numer poprzedzony jest skrótem INT
  
• numer i nazwa mapy na jej odwrocie 
• skala mapy dla równoleżnika konstrukcyjnego 
• wymiary mapy w milimetrach - dla porównania skali, gdyż mapy pod wpływem wilgoci mogą zmienić swoje rozmiary
• wartość deklinacji
• równoleżnik konstrukcyjny
• jednostki, w których podawane są głębokości i wysokości - np. metry
• rodzaj odwzorowania (np. Merkatora)
• system geodezyjny (np. WGS czyli zgodny z GPS) 
• rodzaj oznakowania nawigacyjnego (np. IALA – region A)
  

Na zakończenie naszego spotkania z locją morską i publikacjami nautycznymi pamiętajmy, że zanim wypłyniemy w nawet najkrótszy rejs jesteśmy zobowiązani zebrać jak najwięcej informacji o akwenie, po którym będziemy żeglować. Jest to nie tylko nasz obowiązek prawny, ale przede wszystkim gwarancja zwiększenia bezpieczeństwa naszej załogi, jachtu i nas samych.

Kpt. Krzysztof Piwnicki
4winds szkoła żeglarstwa