Nok!

Czym jest nok? Do pewnego stopnia wyrazem dźwiękonaśladowczym, bowiem taki właśnie dźwięk można zarejestrować, kiedy drzewce, które nok zakańcza, uderzą w pustą łepetynę mało rozgarniętego załoganta.

Wikipedia podpowiada nam jednak nieco inną definicję: zgodnie z nią, nok to „wolny koniec drzewc poziomych w omasztowaniu jednostki żaglowej”. Proste? Proste, z tym, że taka definicja nie do końca wyczerpuje temat - tym bardziej, że drzewce obdarzone nokiem wcale nie muszą być poziome.

Rodzaje noków

Gdzie szukać noku? W potocznym rozumieniu nokiem nazywa się wolny koniec bomu, ale tak naprawdę jest to również wolny koniec paru innych drągów (pardon, powinno się mówić: drzewc - nawet wtedy, jeśli są to akurat drzewce wykonane z aluminium), jakie mamy na pokładzie. Albo w każdym razie w jego okolicy.

Noki występują więc na drzewcach z grubsza poziomych, np. na wspomnianym bomie, a także na końcach rei oraz salingów. Można je spotkać również na drzewcach pionowych (np. na końcach masztów lub flagsztoka) oraz skośnych, np. na końcu bukszprytu oraz wystrzału (ok., wystrzał bywa też poziomy, o ile w ogóle dziś bywa), czy innego gafla.

Zwyczajowo jednak noki masztów noszą jednak nazwę topów, a noki drzewc skośnych – nazwę pików.

Po co nam noki?

Właściwie po to, po co słoniowi trąba: żeby się tak nagle nie zaczynał. W rzeczywistości jednak noki to nie tylko końcówki – są to bardzo istotne miejsca, ponieważ właśnie do nich mocujemy rozmaite elementy, mające kluczowe znaczenie dla stabilności naszej jednostki.

Na noku zaczynają się więc: dirki, topenanty, watersztagi, waterbaksztagi i inne ustrojstwa, mające z założenia równoważyć siły działające na żagle i w efekcie na całą jednostkę.

Etymologia

Na wstępie sugerowaliśmy, że słówko nok to wyraz dźwiękonaśladowczy, co jednak stanowi pewną zmyłkę. W rzeczywistości nok został przechwycony od dzielnych facetów, charakteryzujących się sporym zarostem, rogatymi hełmami i lekceważącym podejściem do kwestii higieny – czyli od Wikingów.

W kilku współczesnych skandynawskich językach, jak np. w fińskim czy norweskim, słówko nok oznacza bowiem „dość”, „dosyć” – zarówno w kwestii zaprzestania czegoś, jak i w kwestii końca.

W językach innych europejskich narodów (np. w holenderskim) nok oznacza zakończenie, a dokładnie - „poziomą belkę zakańczającą dach”, a także grzbiet górski. Jednak holenderski nok wywodzi się od islandzkiego nock, oznaczającego koniec czy górę (w sensie góra-dół, nie w znaczeniu topograficznym) – znów wracamy wiec do Wikingów i ich oryginalnego noku.