Zatopiony las sprzed 10 tysięcy lat

W czerwcu archeolodzy podwodni z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku oraz Uniwersytetu w Kłajpedzie zbadali pozostałości zatopionego lasu sprzed 10.000 lat. Wspólna wyprawa polskich i litewskich badaczy miała na celu przygotowanie tzw. dokumentacji fotogrametrycznej znalezisk. Pracownicy z Działu Badań Podwodnych NMM wykonali pod wodą tysiące zdjęć, które posłużą do stworzenia trójwymiarowych modeli zatopionych drzew.

Obszar dna Bałtyku w rejonie Juodkrante na którym znajdują się pozostałości zatopionych lasów z epoki kamienia (ok. 10.000-9.000 lat temu) został odkryty przez naukowców z Uniwersytetu w Kłajpedzie podczas skanowania dna morskiego oraz badań podwodnych.

W czasach gdy zatopione dzisiaj drzewa stanowiły bujny las kończyła się epoka lodowcowa, a w wyniku ustępowania lądolodu formował się Bałtyk. Topiący się lód podnosił poziom młodego morza, którego wody zalały tereny dawnego lądu i porastające go lasy. Obszar jest archeologicznie bardzo interesujący, gdyż zatopione okolice były zasiedlane przez człowieka z epoki kamienia i mogą kryć pozostałości jego osadnictwa.

Dalszy etap badań zakładał przeprowadzenie podwodnej dokumentacji znalezisk. Prowadzący prace archeologiczne profesor Vladas Žulkus z Uniwersytetu w Kłajpedzie, zwrócił się o pomoc do Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Zainicjowano międzynarodową współpracę między obiema instytucjami, w której polskie muzeum reprezentowało trzech specjalistów: dr Krzysztof Kurzyk, Janusz Różycki i Paweł Litwinienko. - Współpraca z profesorem Žulkusem, nestorem litewskiej archeologii podwodnej była bardzo owocna – mówi dr Krzysztof Kurzyk z Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. - Nasi litewscy koledzy mogli bliżej zapoznać się ze stosowanymi przez nas technikami podwodnej fotogrametrii, a my zyskaliśmy nową wiedzę, która może przydać się w lokalizacji zatopionych lasów u polskich wybrzeży. W ramach programu BalticRim nasz dział prowadzi podobne prace m.in. na Zatoce Puckiej.

- Nasze muzeum łączy z litewskimi ośrodkami naukowymi, jak z Muzeum Morskim czy Uniwersytetem Kłajpedzie,  długa i owocna współpraca – podkreśla Robert Domżał, dyrektor Narodowego Muzeum Morskiego w  Gdańsku – W ciągu ostatnich  dwóch dekad NMM uczestniczyło jako lider i partner w wielu projektach naukowych finansowanych ze środków UE, jak również organizowało z parterami litewskimi wiele wystaw.

Wspólna wyprawa polskich i litewskich archeologów miała miejsce pomiędzy 10 a 13 czerwca 2019 r. Prace prowadzono z pokładu szkunera „Brabander” należącego do Uniwersytetu w Kłajpedzie. Poza kierującym pracami prof. Žulkusem, i polskimi nurkami z NMM w badaniach udział brał m.in. Rokas Kraniauskas – archeolog z Uniwersytetu w Kłajpedzie.

W trakcie prac podwodnych wykonano fotogrametrię (ok. 3000 zdjęć) dwóch kilkumetrowych pni drzew stanowiących fragment zatopionego lasu z epoki kamienia. Polscy archeolodzy przetestowali również nowy zestaw kalibracyjny pozwalający precyzyjniej skalować i lokalizować w przestrzeni obiekty przedstawione na zdjęciach.