Za zgodą Jerzego Kulińskiego. Źródło: www.kulinski.navsim.pl.

Nie tylko żeglarzom, nie tylko żeglarstwu. Gdy w 1974 roku wprowadziłem się do tego domu, w którym mieszkam do dziś - na całej mojej ulicy (1,5 km długości) był tylko jeden samochód. Mój. Teraz bywają takie chwile, że trudno zaparkować przy krawężniku. Gdy przed laty penetrowałem piękne, dzikie, surowe, skaliste i zielone (jedno nie wyklucza drugiego) wybrzeże Szwecji - w przystaniach natrafiałem (lub nie natrafiałem) na kilka miejscowych jachtów. Sanitariaty były zgrzebne, ale czyste, opłaty portowe - umiarkowane, nawet jak na nasze ówczesne dewizowe możliwości płatnicze. Pamiętam, że np. w opisywanym przez Marcina Palacza Oskarshamn - cumowaliśmy za friko.

Bogacenie się Europy i demoralizujący przykład wysokości opłat w portach Morza Śródziemnego - robi swoje. Nawet w Szwecji. No bo jeżeli pojawia się okazja "kasowania", to nawet Szwedzi ulegają pokusie. To se ne vrati, pane Havranek *) :-(

Mimo wszystko - w sezonie żeglarskim 2016 pożeglujcie do Kalmarsundu. Póki czas. Póki coś nie pęknie.

Oczywiście w kamizelkach!

Żyjcie wiecznie!
Don Jorge

----------------------

*) "Five Hundred Miles"

---

Don Jorge
Jak w lipcu napisałeś - http://www.kulinski.navsim.pl/art.php?id=2774, popłynąłem sprawdzić, na ile przez 20 lat zdezaktualizowała się locyjka „Kalmarsund i Oland”. Dokładniej, ruszyłem na wschodnie wybrzeże szwedzkie, a obszar który spenetrowałem (mapka) zaczyna się na Kristianopel, obejmuje rzeczony Kalmarsund i Olandię, dalej ciągnie się przez archipelagi wschodniego wybrzeża i kończy w Nyköping. W 6-tygodniowym rejsie wpłynąłem do 39 szwedzkich przystani, do dziesięciu innych dotarłem lądem, pieszo lub rowerem, kilkakrotnie cumowałem dziobem do skały lub rzucałem na noc kotwicę w zacisznych zatokach. Sprawdzałem co zmieniło się przez 20 lat i przez 2 lata – poprzednio w tamtych rejonach pływałem w sezonie 2013. Rejs był podporządkowany skompletowaniu materiałów do nowego przewodnika – kontynuacji „Południowej Szwecji”. Poniżej załączam kilka spostrzeżeń, na początek głównie z Kalmarsundu.



Z pewną nostalgią spoglądam na informacje o opłatach podane w „Kalmarsund i Oland”. Mniej niż 2-krotny wzrost cen przez 20 lat jednak nie dziwi. Niestety, widać również wyraźny wzrost opłat w porównaniu z rokiem 2013. W przystaniach, które odwiedziłem w obu sezonach, w roku 2015 średnio płacimy o 18% więcej niż w 2013, przy praktycznie zerowej inflacji w Szwecji w tym okresie. Irytuje fakt, że ceny podane w corocznie aktualizowanym „Gästhamnsguiden” (do pobrania za darmo w większości marin) na wschodnim wybrzeżu najczęściej nie odpowiadają rzeczywistości. Z rozmów w portach wynika, że wielu zarządców przystani nie przypadkiem nie przesyła do „Gästhamnsguiden” nowych informacji o cenach, a wydawca tego skądinąd użytecznego zestawienia, przy braku aktualizacji, automatycznie publikuje stare dane.

Nie tylko 20 lat temu, ale i 10 lat później, w portach Olandii funkcjonowały jeszcze nabrzeża handlowe. Dziś ostatnim portem wyspy, w którym odbywa się przeładunek jakichkolwiek towarów jest Degerhamn, w którym działa cementownia. Mörbylånga, Färjestaden, czy Borgholm, to obecnie porty wyłącznie rekreacyjne, jeśli nie liczyć pojedynczych kutrów rybackich. Spośród kilku połączeń promowych Olandii ze stałym lądem uchowało się jedno: do Byxelkrok dopływa w lecie niewielki prom z Oskarshamn.

Sanitariat w Farjestaden wygląda wręcz domowo

Najczęściej odwiedzanym portem Kalmarsundu jest oczywiście Kalmar. Po marinie pływa mały RIB z napisem „Guest harbour pilot”. Zapytałem kapitana tej jednostki, jaka właściwie jest jego rola. Stwierdził, że przede wszystkim, codziennie koło 15-tej, wypływa przed przystań i informuje załogi zbliżających się jachtów, że w marinie miejsc brak. Zauważyłem jednak, że „pilot” udziela też różnej pomocy jachtom w porcie i na podejściu.

Jeśli w Kalmarze jest zbyt ciasno, to warto skierować się na drugi brzeg cieśniny, do Färjestaden. Miejsc tu jest pod dostatkiem, opłaty niższe, a na wycieczkę do Kalmaru można za 50 SEK popłynąć statkiem. Na zdjęciu przedstawiam widoczek z sanitariatów w Färjestaden.

Drugą przystanią, w której mogą być problemy ze znalezieniem miejsca na postój, jest Byxelkrok. Tu bosman, przemieszczający się po nabrzeżach na małym rowerku, stara się jednak upchnąć gdzieś każdego gościa – w efekcie, w lipcu, wieczorem, można przejść w poprzek basenów portowych po pokładach szczelnie wypełniających je jachtów. Wrażenie, że duże i zatłoczone porty na wschodnim wybrzeżu to norma, byłoby jednak fałszywe. W portach z reguły jest kameralnie, a wczesnopopołudniowy wyścig do wolnych miejsc zauważyłem tylko w dwóch wymienionych przystaniach.

Pataholm - przystań klubowa

Przed dwoma laty trafiłem do uroczego Pataholm - http://www.kulinski.navsim.pl/art.php?id=2273. Jak się okazało, przeoczyłem wtedy główną letnią przystań klubu żeglarskiego z Pataholm (Pataholms Segelklubb). Znajduje się ona w zatoce po drugiej (południowej) stronie półwyspu Saltor. Dotrzeć tam można jednak tylko klubowym szlakiem, przeciskającym się wśród skał i płycizn. Taki prywatnie oznakowany szlak zaczyna się w istocie 5 Mm na południe od Pataholm, mija Pataholm, wiedzie na północ ku Timmernaben i kończy się za Mönsterås, przy południowym torze prowadzącym do wielkiej przemysłowej papierni Mönsterås bruk – długość szlaku to łącznie ok. 10 Mm w linii prostej. Szlak nie jest zaznaczony na oficjalnych mapach szwedzkiego urzędu morskiego (Sjövarstverket), ani na żadnych mapach innych komercyjnych wydawców. Mapki szlaku rozprowadzane są jedynie przez lokalne kluby żeglarskie z Pataholm, Timmernaben i Mönsterås, można je kupić w niektórych przystaniach i w okolicznych sklepach żeglarskich. Są to prawdopodobnie najdroższe mapy, jakie kiedykolwiek nabyłem: łączny koszt trzech dwustronnie zadrukowanych kartek formatu A3 (można kupować pojedynczo), zafoliowanych lub na „plasticzanym” papierze: 700 SEK. Za to na pytanie o opłatę w Pataholm usłyszałem, że nie jest pobierana – „przecież kupiłeś mapę, by tu dotrzeć”.

Plaża dla piesków (Oskarshamn)

Oficjalnie oznakowany przybrzeżny szlak zaczyna się natomiast właśnie w okolicach Mönsterås bruk, prowadzi dalej na północ, przez Påskallavik, wśród szkierów docierając prawie do Oskarshamn. Duża klubowa przystań Oskarshamn Ernemar pozostaje jedną z moich ulubionych marin w Kalmarsundzie. Sympatyczna żeglarska atmosfera, niedrogo (tu ceny ostatnio nie wzrosły – postój kosztuje 120 SEK, łącznie z prądem), obok dobrze zaopatrzony sklep żeglarski z fachową obsługą oraz serwis jachtowy, do centrum miasta 2 km. Jacht bez załogi można pozostawić na dłużej za 60 SEK dziennie. Nie warto natomiast wpływać do śródmiejskiej mariny prowadzonej przez firmę Promarina (tę samą co w Sopocie). Przystanie Promarina wszędzie wyróżniają się najwyższą ceną (tu 260 SEK) i zwykle najwyższym standardem usług, ale akurat w Oskarshamn zaplecze mariny jest raczej kiepskie.

Taki widok nie raduje skipperów (Byxelkrok)

Dalej na północ, aż po zatokę Bråviken, wcinającą się głęboko w ląd ku Norrköping, przez niemal 80 Mm ciągną się szkiery. Nazwy archipelagów to Oskarshamn, Misterhult, Tjust, Gryt, St. Anna. Granice między nimi są umowne – niejedną godzinę ślęczałem nad mapami, próbując zorientować się, gdzie jeden archipelag się kończy, a kolejny zaczyna. Spędzić tu można całe tygodnie, myszkując po szkierach, nocując w naturalnych, skalnych przystaniach i na osłoniętych kotwicowiskach. Ale o tym – może następnym razem.

Marcin Palacz
s/y "Lotta"