TYP: a1

Bursztyn na Antarktydzie

czwartek, 14 listopada 2024
Hanka Ciężadło

Jeszcze do niedawna Antarktyda była jedynym kontynentem, na którym nie znajdowano bursztynu. Teraz jednak ten stan rzeczy uległ zmianie – odkryto go bowiem w rdzeniach pobranych podczas wyprawy badawczej lodołamaczem Polarstern. Zachwyceni naukowcy opublikowali te rewelacje na łamach "Antarctic Science". Co to w praktyce oznacza – i ile ma wspólnego z podróżami w czasie?

Krótki przepis na bursztyn

Przypomnijmy, że bursztyn jest skamieniałą żywicą drzew iglastych (przynajmniej w znakomitej większości, bo zdarzają się liściaste wyjątki). Czy zatem powinno nas dziwić odnalezienie go w miejscu nazywanym Zatoką Pine Island? Pine to sosna, więc wszystko pasuje – i o co ten hałas?

Rzecz w tym, że aby z żywicy powstał bursztyn, musi minąć sporo czasu. Przykładowo, ten bałtycki pochodzi z paleogenu, a więc sprzed 40 milionów lat. Kanadyjskie mają 100 milionów lat, a okazy znajdywane w Alpach – nawet 200 mln. Specjaliści szacują, że absolutne minimum potrzebne do przeobrażenia żywicy w bursztyn to 40 tysięcy lat.

Prastara katastrofa klimatyczna

W geologii 40 tys. lat to niewiele, jednak trzeba pamiętać, że klimat może się w tym czasie mocno zmienić. Antarktyda, jaką znamy, to mroźna lodowa pustynia – ale obecność bursztynu dowodzi, że nie zawsze tak było. Zmiany klimatyczne spowodowały, że życie, jakie niegdyś tam kwitło, przestało istnieć, a znajdywane w odwiertach bursztyny stanowią jedynie jego pamiątkę.

Osady, w jakich je znaleziono, zostały pobrane z głębokości 946 m i znajdowały się w pięciocentymetrowej warstwie węgla brunatnego. Naukowcy z Alfred-Wegener-Institut (AWI) i TU Bergakademie Freiberg, którzy zajmowali się analiza próbek, szacują, że osady te mają 90 milionów lat. Jak wtedy wyglądała Antarktyda?

Podróż w czasie

Jak powiedział geolog morski Johann P. Klages z AWI, odnalezienie bursztynu na Antarktydzie dowodzi, że każdy z kontynentów w pewnym okresie swojej historii stwarzał na tyle dogodne warunki do życia, by mógł tam wyrosnąć prawdziwy las: wiemy, że ten konkrenty był bagnisty, bujny i pełen drzew iglastych typowych dla umiarkowanego klimatu. Dalsze analizy pobranych próbek pozwolą dowiedzieć się o nim więcej.

To trochę jak podróż w czasie – podróż tym bardziej fascynująca, że akurat bursztyn stanowi medium, w którym mogą się zachować różne inkluzje (czyli zanieczyszczenia, wtrącenia). Mogą to być fragmenty tkanek, bąble powietrza itp. Takie kinder-niespodzianki dla uczonych. To fascynująca możliwość zajrzenia w przeszłość — coś jak kapsuła czasu, i to stworzona przez samą przyrodę.

 

Tagi: bursztyn, Antarktyda, klimat, geologia, ciekawostki
TYP: a3
0 0
Komentarze
TYP: a2

Kalendarium: 31 marca

W wieku 20 lat zginęła w wypadku samochodowym Iwona Pieńkawa, córka znanego kapitana Zdzisława, uczestniczka regat Whitbread Race na s/y "Otago", autorka lirycznej relacji z rejsu pt. "Otago, Otago na zdrowie".
poniedziałek, 31 marca 1975
Kazimierz Jurkiewicz, wieloletni komendant "Daru Pomorza", oddał dowodzenie tym statkiem.
czwartek, 31 marca 1977
Aresztowanie Mariusza Zaruskiego przez władze Związku Radzieckiego.
niedziela, 31 marca 1940